برج بلند پيزا تا سال آينده همچنان بي حرکت خواهد ماند

برج بلند پيزا تا سال آينده همچنان بي حرکت خواهد ماند
 

همه ايتاليا را به دلايل مختلفي از جمله هنر، معماري و حتي غذاها و دسرهاي خوشمزه آن مي شناسيم. اما شايد به جرات بتوان گفت که ميان همه جاذبه هاي توريستي ايتاليا، چشمگيرترينشان برج کج پيزا است. اين برج که در زبان ايتاليايي به آن «تورپندنته دي پيزا» مي گويند، به عنوان يک برج ناقوس دار شناخته مي شود. ساخته شدن اين برج تقريبا دو قرن به طول انجاميد و کج شدن آن بدون شک حاصل پي ضعيف آن و سست بودن خاک منطقه است و در واقع اشتباه انساني در محاسبات ساخت اين بنا سبب شد که برج پيزا يکي از به جذاب ترين مناطق توريستي دنيا تبديل شود.
در سال 1172 ميلادي يک بيوه پولدار ايتاليايي که برتادي برناردو نام داشت، به خواست خود پولي براي ساخت يک برج ناقوس دار و خريد سنگ هاي آن باقي گذاشت؛ برجي که به دليل کج شدن آن در مراحل ساخت به يکي از عجايب دنياي قديم تبديل شد. در سال 1987 اين برج در فهرست ميراث جهاني يونسکو قرار گرفت.

پيزا چگونه يک برج شد؟
 

نخستين چيزي که در مورد برج پيزا به ذهن مي آيد، آن است که چه کسي اين برج عظيم را بنا کرده و چرا اين برج کج شده است. در مورد معماري اصلي برج پيزا در طول چند دهه بحث هاي زيادي وجود داشت. مي گويند معمار اين برج، بونانو پيزانو نام داشت. وي در سال 1173 ميلادي شروع به ساختن برج کرد. اما در سال 1178 زماني که برج به طبقه سوم رسيده بود، مجبور شد که ادامه کار را متوقف کند زيرا برج شروع به خم شدن به سوي زمين کرده بود. اين بهايي بود که برج پيزا به دليل خاک سست وضعيفي که بر آن بنا شده بود و همچنين پي ضعيف خود، بايد مي پرداخت. زاويه کج شدن برج در آن هنگام حدود 3/97 درجه بود.
به اين ترتيب کار روي برج براي حدود 90 سال متوقف شد. برج به وسيله جيوواني دي سيمونه و توماسو سيمونه تکميل شد. وقفه اي که در ساخت برج پديد آمد در واقع به مستحکم شدن اين بنا کمک کرد. در اين مدت، خاک منطقه فرونشسته و به عبارت ديگر برج پيزا در خاک فرو رفته بود. هنگامي که پيزانو مشغول ساخت سه طبقه اول برج بود. کجي برج به سمت جنوب غربي بود. اما کار روي چهار طبقه بعدي سبب تغيير جهت برج به سمت جنوب شرقي شد. علت اين امر آن بود که به دليل وضعيت خاص برج، مهندسان بايد چهار طبقه بعدي را طوري مي ساختند که يک طرف بلندتر از طرف ديگر باشد و همين امر سبب کج شدن برج پيزا به سمت مخالف شد.

برج کج پيزا
 

برج کج پيزا وزني حدود 14 هزار و 700 تن دارد و از 294 پله تشکيل شده است. اين برج به صورت عمودي طراحي و با استفاده از سنگفرش، موزائيک شده است و ستون ها و پايه هاي آن به صورت استادانه اي تراشيده شده اند.
گفته مي شود که اين برج در سال 1360 ميلادي زماني که به اين بنا يک تالار ناقوس دار اضافه شد، کامل شد. اين کار توسط توماسو پيزانو انجام شد. وي آخرين و مهم ترين اصلاحات هندسي را در مورد پيزا انجام داد و برج ناقوس را به بالاي آن اضافه کرد و به اين ترتيب برج پيزا به هشت بخش تقسيم شد. در اين برج هفت ناقوس وجود دارد و اين ناقوس ها به شکلي نصب شده اند که به هنگام نواختن، نواي موسيقي زيبايي از آنها به گوش مي رسد.
ارتفاع برج پيزا به 55 متر مي رسد و در خلال جنگ جهاني دوم آلمان هاي نازي از آن به عنوان برج ديده باني استفاده مي کردند. در همين هنگام بود که تصميم يک افسر ارتش آمريکا در مورد حمله نکردن به برج، اين بناي ارزشمند را از خطر نابودي نجات داد.

مرمت برج پيزا
 

اگر شما در درون برج پيزا باشيد، عظمت آن را درک خواهيد کرد. البته ممکن است به خاطر شکل برج، کمي احساس گيجي داشته باشيد، زيرا اين بناي باشکوه، مانند يک خط کج به نظر مي رسد. شکل اين برج همانند يک استوانه است و براي رسيدن به نوک آن، بايد از 294 پله اي که به صورت مارپيچ ساخته شده اند، بگذريد.
قبل از شروع کار مرمت برج در سال 1990 ميلادي، ميزان زاويه کجي آن 5/5 درجه بود که پس از کامل شدن مراحل ترميم به 3/99 درجه رسيد. البته سال ها پيش از شروع عمليات مرمت در دهه 90 ميلادي، يک مهندس ايتاليايي با حفر 361 سوراخ به سمت پايه بنا، از کج شدن بيشتر برج جليوگيري کرد. وي اين سوراخ ها را با ملات پر کرد.
اضافه کردن 650 تن سرب به بخش شمالي ساختمان در سال 1993 هم اين بنا را براي مدتي از کج شدن بيشتر نجات داد. در سال 1995 کوششي براي وسيع تر کردن پي زير بخش جنوبي ساختمان انجام گرفت و زمين با استفاده از نيتروژن مايع، بي حرکت و مستحکم شد و در واقع با اين کار، از حرکت کردن زمين جلوگيري به عمل آمد. پس از آن براي مستحکم کردن بيشتر بنا، سنگ ها از روي برج به منظور کار گذاشتن ميله هاي فلزي در درون برج برداشته شدند. نکته اي که هنگام انجام اين کار در نظر گرفته نشد، آن بود که اين سنگ ها جزو پي اصلي ساختمان هستند و برداشتن آنها فاجعه اي به دنبال خواهد داشت.
به همين دليل برج در عرض يک شب به اندازه اي کج شد که قاعدتا اتفاق بايد در عرض دو سال مي افتاد. براي حل اين مشکل، بلافاصله 250 تن سرب اضافه شد، اما اين کار هم کمکي نکرد. سرانجام يک پروفسور انگليسي اين نظريه را پيشنهاد کرد که به جاي تلاش براي قوي تر کردن آن قسمت از برج که پايين تر قرار دارد، بهتر است که خاک از زير بخش بلندتر برج برداشته شود.
اين کار در سال 1999 ميلادي آغاز شد، عمليات خاکبرداري به آهستگي انجام مي شد تا برج پيزا دچار يک شوک ناگهاني نشود. کار در سال 2001 کامل و بناي برج حدود 16 اينچ صاف تر شد و به موقعيتي بازگشت که در سال 1838 داشت.
با توجه به گفته مهندساني که کار مرمت برج پيزا را برعهده داشتند، کج شدن اين برج از سال 2008 متوقف شده است و اين بناي زيبا براي مدت زمان 200 سال ثابت و مستحکم خواهد ايستاد. اين ميزان با استفاده از مطالعات دقيق و تکنولوژي پيشرفته برآورد شده است.
منبع: نشريه همشري سرنخ شماره 100